Jak zarobić na Euro 2012?

Cztery lata temu Euro 2012 zostało przyznane Polsce i Ukrainie, a z rywalizacji odpadły Włochy oraz Chorwacja z Węgrami. Jeszcze żaden kraj nie stracił na organizacji mistrzostw Europy w piłce nożnej, więc werdykt Rady Komitetu Wykonawczego UEFA okrzyknięto mianem realnej szansy na rozwój polskiej gospodarki i jej podmiotów. Ogromnych zysków spodziewają się przede wszystkim firmy budowlane, przewoźnicy, właściciele hoteli, inwestorzy giełdowi, ale także samorządy. Ośrodki wytypowane do roli miast-gospodarzy (Warszawa, Gdańsk, Poznań i Wrocław), a także centra pobytowe liczą na rozwój lokalnego biznesu, jak również na poprawę stanu dróg oraz rozwój zaplecza sportowo-rekreacyjnego, turystycznego i hotelowego.

Euro 2012 - wielka szansa, duży problem.

Wielkie inwestycje realizowane w kontekście międzynarodowych wydarzeń sportowych takich jak Mistrzostwa Europy w piłce nożnej w 2012 roku są również motorem rozwoju przestrzennego miast. Przebudowując system infrastruktury miejskiej oraz wprowadzając w granice miasta nowych inwestorów, powstaje znaczna liczba dodatkowych miejsc pracy, zaś miasta (a nawet regiony) zmieniają swe oblicze oraz prestiż. Z doświadczeń innych krajów wynika, że organizacja mistrzostw przynosi korzyści dla przedsiębiorstw uczestniczących w obsłudze ruchu turystycznego, poprawia wizerunek danego kraju, zmniejsza bezrobocie, a także przyczynia się do znacznego rozwoju infrastruktury. Portugalia na finałach w 2004 r. zarobiła w sumie ok. 800 mln euro, z czego 92 mln euro zyskała branża turystyczna, a obroty w handlu sięgnęły 44 mln euro.

Aby wykorzystać tę szansę, trzeba będzie jednak sprostać wielu wyzwaniom w zakresie logistyki, realizacji inwestycji, marketingu, bezpieczeństwa i obsługi wzmożonego ruchu gości. Budowa autostrad, remonty dróg i torów kolejowych, rozbudowa lotnisk, budowa nowych stadionów i modernizacja istniejących, a także rozwój bazy noclegowo-turystycznej to tylko niektóre z warunków koniecznych do powodzenia organizacji mistrzostw. Pozostaje też pytanie: co zrobić, by zagraniczni inwestorzy i turyści, którzy odwiedzą Polskę w związku z mistrzostwami Euro 2012 później tu wrócili? Żeby sprostać czekającym nas wyzwaniom, menedżerowie branży budowlanej, logistycznej, handlowej, turystycznej, hotelowej, gastronomicznej i PR będą musieli stoczyć swój własny turniej na poziomie ekstra-klasy...

Stan przygotowań planowanych inwestycji - harmonogram a rzeczywistość

Organizacja mistrzostw to znaczące inwestycje, które z jednej strony wzmacniają gospodarkę, z drugiej zaś przynoszą problemy z planowanymi wydatkami na ich realizację. Łączna wartość inwestycji w infrastrukturę transportową, sportową, hotelową I telekomunikacyjną związanych z organizacją Euro 2012 w Polsce szacowana jest na ok. 95 mld zł. Ponad połowę wartości inwestycji stanowią projekty drogowe, a blisko jedną trzecią - przedsięwzięcia związane są z transportem szynowym.

Master Plan - harmonogram inwestycji i przedsięwzięć związanych z przygotowaniami do piłkarskich mistrzostw Europy w 2012 roku w Polsce obejmuje ponad 300 projektów, ale przewiduje się, że aż 30 proc. projektów przygotowywanych na piłkarskie mistrzostwa Europy nie zostanie zrealizowana na czas. Przyczyną takiego stanu rzeczy są m. in.: zbyt skomplikowana procedura przetargowa, nieumiejętne wykorzystanie środków unijnych, zaostrzone prawo środowiskowe czy brak w Polsce kadry inżynierskiej i wykwalifikowanych pracowników (zwłaszcza przy inwestycjach kolejowych), wzrost cen energii oraz wahania cen paliw i materiałów budowlanych. Nikt też nie przewidział, że w tak ważnym okresie inwestycyjnym jak przygotowania do mistrzostw będziemy mieli do czynienia z globalnym kryzysem finansowym, co spowodowało problemy z finansowaniem planowanych przedsięwzięć. Ocenia się, że 10 proc. zaplanowanych do Euro 2012 projektów nie ma już szans na zrealizowanie do mistrzostw, a 20 proc. inwestycji jest zagrożonych. Wśród opóźnionych przedsięwzięć nie ma jednak zadań kluczowych dla sprawnego przeprowadzenia mistrzostw. W zestawieniu najlepiej wypada Wrocław, prowadząc 31 inwestycji, w tym tylko jedną opóźnioną. Drugie miejsce przypada Poznaniowi, gdzie na 14 inwestycji opóźnione są 4. Gdańsk z 21 projektów 6 ma opóźnionych, zaś w Warszawie spośród 13 inwestycji 2 są krytycznie opóźnione, a 3 opóźnione.

Inwestycje infrastrukturalne

Największe obawy o terminowość realizacji budzą obecnie inwestycje transportowe. Program budowy dróg krajowych przewiduje wydatkowanie na budowę nowych dróg krajowych 121 mld zł, jednak budowa nowych autostrad i dróg ekspresowych przeciąga się. Do czerwca 2012 r. miało w Polsce powstać ponad 700 km nowych autostrad, a sieć dróg ekspresowych wydłużyć się o 2,1 tys. km, ale realizacja wszystkich planowanych inwestycji staje się coraz mniej realna. W Warszawie nie ma już większych szans na zamknięcie drugiej linii metra, a władze miasta opracowują alternatywne trasy komunikacji. Natomiast Gdańsk, który może nie zdążyć z budową drugiej nitki trasy łączącej lotnisko ze stadionem, przygotowuje się do ruchu wahadłowego.
Długość przewidzianych do modernizacji odcinków linii kolejowych w ramach przygotowań do Euro 2012 wynosi ponad 900 km linii, a szacunkowa wartość prac remontowych to ok. 18 mld zł z uwzględnieniem zadań zrealizowanych od początku 2000 r. (E 30, E 20 wschód). Efektem modernizacji szlaków kolejowych ma być skrócenie czasu przejazdu, osiągnięcie prędkości 160/200 km/h dla pociągów pasażerskich oraz zwiększenie bezpieczeństwa przewozów i przepustowości linii. Jednak już teraz tzw. krytyczne opóźnienia notowane są na dwóch ważnych odcinkach: Rzeszów - granica z Ukrainą i Warszawa - Łódź (na odcinku Warszawa Zachodnia - Skierniewice). Zagrożone jest także dokończenie modernizacji tzw. linii średnicowej w Warszawie wraz z przystankiem Warszawa-Stadion. Znacznie opóźnione są również projekty modernizacji i remontów dworców kolejowych. Tu jednak istnieje szansa na poprawę ich wizerunku dzięki dofinansowaniu z budżetu państwa od 2010 r. w kwocie ok. 100 mln zł. W sumie do 2012 r. modernizacja 33 dworców (m. in. w Warszawie - Wschodni i Stadion, Przemyślu, Tarnowie, Zawierciu, Piotrkowie Tryb., Malborku, Kutnie, Radomsku, Elblągu, Radomiu i Terespolu) ma pochłonąć ponad 250 mln zł. Do remontu niektórych stacji ma również dołożyć się UE: we Wrocławiu, Krakowie i Gdyni.
Przygotowania władz lotnisk w miastach, które będą organizować Euro 2012, skupiają się na zwiększeniu przepustowości portów lotniczych i przystosowaniu ich do obsługi większej liczby pasażerów. Inwestycje nakierowane są przede wszystkim na modernizację starych i budowę nowych terminali, a szacowana wartość realizacji projektów wynosi ok. 7 mld zł. Budowa nowych lotnisk planowana jest w Modlinie, Białymstoku i Lublinie, a rozważa się dodatkowo lokalizacje pod Opolem i Koszalinem. Przed 2012 rokiem nowe terminale powstaną m. in. na katowickim lotnisku w Pyrzowicach, a także w Gdańsku Rębiechowie. Obecnie trwa rozbudowa portu lotniczego Poznań-Ławica. Nowe terminale powstaną również we Wrocławiu oraz Krakowie-Balicach. Od czerwca 2010 r. pasażerowie będą mogli korzystać z połączeń kolejowych na Okęciu, a do roku 2012 połączenie to zostanie przedłużone do lotniska w Modlinie. Z kolei w Krakowie wyremontowany zostanie 12-kilometrowy linii kolejowej na trasie między dworcem Kraków Główny a lotniskiem w Balicach.
Prace przy budowie i przebudowie aren tworzonych na Euro 2012 są realizowane bez opóźnień, choć stopień zaawansowania prac jest różny. Poznań ma już wybudowaną znaczną część stadionu, podczas gdy w Gdańsku, Warszawie i Wrocławiu budowy rozpoczęto dopiero jesienią ubiegłego roku. W Warszawie powstanie jedynie Stadion Narodowy, a nie jak wcześniej przewidywano - Narodowe Centrum Sportu (miała tu powstać hala widowiskowo-sportowa na kilkanaście tysięcy widzów, basen, pełno wymiarowe boisko treningowe do hokeja na trawie, a także hotel i centrum wystawowe). Z kolei Gdańsk, którego projekt na stadion Baltic Arena został najlepiej oceniony, ma obecnie najgorsze połączenie ze wszystkimi innymi miastami-kandydatami.

Branża turystyczna, hotelowa i gastronomiczna

Wedle wstępnych szacunków na Euro 2012 do Polski ma przyjechać ok. pół miliona kibiców z zagranicy, a dochody z turystki mają sięgać 430 mln zł. Ocenia się również, że do 2012 r. powinno powstać dodatkowo ok. 30 tys. miejsc hotelowych, a liczba pokoi hotelowych musi wzrosnąć z 73 tys. do ok. 100 tys.
Najważniejsze lokalizacje inwestycji turystyczno-hotelowych związanych z Euro 2012 to miasta, w których odgrywać się będą rozgrywki piłkarskie oraz miejscowości położone kilkadziesiąt kilometrów od miast-gospodarzy (tzw. ośrodki pobytowe). Jak dotąd Polska nie wypełnia jeszcze wymagań pod względem liczby pokoi w hotelach, mimo że federacja obniżyła wymagania (brane są pod uwagę miejsca oddalone o 2 godz. jazdy autobusem od miasta). Obecnie w fazie budowy lub modernizacji jest 140 hoteli, z czego co czwarty znajduje się w mieście wojewódzkim. Zdecydowana większość nowych obiektów to hotele trzy- i czterogwiazdkowe, należące do znanych sieci, takich jak: Orbis, Rezidor, Tubus Management, NH, BWH&R, DeSilva czy VIH&R. W ubiegłym roku najwięcej planów inwestycyjnych ogłoszono w województwie mazowieckim oraz dolnośląskim. Najgorzej wygląda sytuacja w aglomeracji śląskiej, gdzie wysokiej klasy hoteli jest wciąż zbyt mało.
Rozbudowie hoteli towarzyszy rozwój kompleksów o funkcjach wypoczynkowych, rekreacyjnych i balneologicznych, rozbudowa szlaków turystycznych oraz tworzenie wielojęzykowych punktów informacyjnych. Okazję do zarobku będą również mieli właściciele restauracji, kawiarni i pubów, a także średnich i małych punktów usługowo-gastronomicznych.

Promocja i marketing regionalny

Promocja państwa na arenie światowej za pośrednictwem sportu staje się coraz istotniejsza, w miarę jak przekaz telewizyjny z wielkich, prestiżowych imprez nabiera globalnego wymiaru. Turniej będzie okazją do ofensywy reklamowej naszego kraju i zbudowania wizerunku Polski atrakcyjnej turystycznie, bogatej kulturalnie i sprzyjającej biznesowi. Strategia promocji Polski w związku z Euro 2012 jest już w opracowaniu, a na kampanię przewiduje się budżet wysokości ok. 100 mln zł. Działania promocyjne mają rozpocząć się już jesienią 2010 r.
Wyzwaniem będzie nie tylko promocja atrakcji oferowanych przez miasta-gospodarzy, ale również przekonanie kibiców do zwiedzenia innych polskich miast, poznania ich walorów, zabytków, produktów regionalnych czy lokalnych przysmaków. Trzeba przekonać potencjalnych gości, że przyjazd na mecz zapewni im wrażenia nie tylko sportowe i że wyjadą zadowoleni. To w przyszłości zaprocentuje dobrą marką, przychylną opinią i wzmożonym ruchem turystycznym.

Podstawy prawne - nowelizacja przepisów w celu przyspieszenia inwestycji na EURO 2012

Aby przyspieszyć realizację kluczowych przedsięwzięć, znowelizowano przepisy ustawy o przygotowaniu finałowego turnieju Mistrzostw Europy w piłce nożnej w 2012 roku oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. nr 161, poz. 1281). Zgodnie z nowymi regulacjami, wywłaszczenie z nieruchomości przeznaczonej pod budowę nastąpi jednocześnie z decyzją o lokalizacji inwestycji, co wykluczy odrębne postępowanie wywłaszczeniowe. Zaś przeniesienie własności nieruchomości pod przedsięwzięcie będzie automatyczne i nastąpi z mocy prawa w momencie, gdy decyzja lokalizacyjna stanie się ostateczna. Natomiast właściciele otrzymają odszkodowania wyższe o 5 proc., jeżeli nie będą się odwoływać od wyceny.
Dzięki zmianom w przepisach, organizatorzy mistrzostw Euro 2012 będą mogli łatwiej pozyskać nieruchomości pod planowane inwestycje drogowe i stadiony. Nowelizacja przyznaje też większą autonomię samorządom, dając im możliwość podjęcia decyzji, w oparciu o jakie przepisy chcą realizować swoje inwestycje: specustawę drogową, lotniskową czy o Euro 2012. Wszystkie inwestycje, których realizacja rozpoczęła się na podstawie dotychczas obowiązujących przepisów, mogą być prowadzone według nowych uproszczonych procedur, ale do tego już konieczny jest wniosek spółki celowej lub innego uprawnionego podmiotu.

Kto zarobi na Euro 2012?

Dzięki ogromnej popularności zawody, mecze i turnieje stają się coraz bardziej wydajnym źródłem korzyści finansowych i dobrą lokatą na przyszłość. Wielkie imprezy sportowe o randze międzynarodowej przynoszą zyski nie tylko organizatorom, takim jak UEFA czy MKOI, ale również napędzają koniunkturę poszczególnych regionów już na 2-3 lata przed samym wydarzeniem, a zrealizowane inwestycje służą społeczeństwu jeszcze długo potem.
Euro 2012 to także szansa na rynku pracy. Porównując zmiany płac managerów w Belgii, Holandii, Portugalii, Wielkiej Brytanii i Włoszech - gospodarzy mistrzostw Europy w piłce nożnej i olimpiad zimowych w ostatnich dwóch dekadach, okazuje się, że wzrosły one od 5,9 do 12,2%. Już teraz menadżerowie specjalizujący się w zarządzaniu realizacją inwestycji stadionowych, lotniskowych i transportowych otrzymują oferty pracy zaczynające się od 15 tys. zł brutto miesięcznie. Stawki dla inżynierów wzrosły przeciętnie z 8 tys. do 12 tys. zł miesięcznie. A eksperci prognozują dalsze podwyżki dla wyspecjalizowanej kadry kierowniczej...
Na samych mistrzostwach zarobią spółki medialne, stacje telewizyjne i radiowe oraz producenci reklam i gadżetów. Warto tu jednocześnie wspomnieć o takich przychodach, jak prawa marketingowe, czyli możliwość rozprowadzania kliku tysięcy licencjonowanych produktów Euro 2012 (maskotek, koszulek, czapeczek, kubeczków etc.). Na zyski może także liczyć branża hotelowa, gastronomiczna i alkoholowa, a także piekarze i właściciele pubów. Liczy się pomysł.

By na chęciach się nie skończyło...

Aby organizacja Mistrzostw Europy w piłce nożnej w 2012 r. zakończyła się sukcesem, konieczna jest nie tylko budowa stadionów i lotnisk, remonty dróg i dworców, ale także harmonijna i konstruktywna współpraca deweloperów, przedsiębiorców, władz miasta i samorządu województwa przy wspólnym ustaleniu priorytetów i synchronizacji działań.
Nie bez znaczenia będzie również precyzyjne logistyczne przygotowanie wszystkich elementów organizacyjnych imprezy: komunikacji, zaopatrzenia, przepływu informacji, służb zapewniających kibicom bezpieczeństwo i opiekę medyczną. Tutaj zaczyna się rola wyspecjalizowanej kadry menedżerskiej. Najbardziej poszukiwanymi specjalistami są osoby posiadające wykształcenie i doświadczenie w obszarach obsługi kontraktów związanych z budową dróg, mostów, autostrad i kolei oraz projektami dotyczącymi ochrony środowiska (sieci wodociągowych, oczyszczalni ścieków, elektrowni wiatrowych), a także logistyki, turystyki i promocji. Na pracę będą mogli też liczyć tzw. menadżerowie miejscy, czyli specjaliści koordynujący współpracę samorządów z przedstawicielami biznesu.

Jest to szansa, której nie możemy zmarnować.